SANIKA DÊVE Arekerdog: Tornê Eliyê Xinisiji Memed
Rozê jü dewê de jü cênika de viae be hire laji u jü çêna ho benê. Biray hiremena rozê sonê peê hawt kou, uza gurinê. Hire serri werte ra vêreno ra, çêneke
vana:
"Daê, biraê mi kewti ra mi viri, mirê here bar ke, ez seri biraunê ho bivini."
Mua ho vana:
"Meso, biraê tu peê hawt kou derê, dêve tu wena."
Maê se kena ke, çena ho de rae nêvinena, ana cirê here pal kena, nun kena thurik, çêneke nana here, cirê rae salix dana.Vana:
"Heni bike ke ho era dêve memisne, dêve tu wena. Jü ki, yamu yamu, rae ra here ra mevaze "çüüs", vaze "ço", tu ke va "çüüs", hera tu vindena, endi
nêsona."
Na xêle ca ke sona, ho viri ra kena, here ra vana "çüüs", hera ho vindena. Niadana ke, here nêsona, peya sanena rae sona. Hire roji hire sewi ke sona, nunê ho qedino
(xelesino). Çêneke niadana ke, düri ra jü lozinge dü kena. Teknena sona, bono ke lozinga ho dü keno, uza de vejina. Lozinge ra qayt bena ke, zerê boni de jü dêve ‘ be hire çênunê horaê. Dêve hewn
de bena, çênê ho ki nistê ro sarê maa ho kut kenê; hetê jü de ki daniyê adir sereê, girinê. Çênê dêve se ke çêneke vinenê, cira vanê:
"Tu ama ita çinay? Nika maa ma ke hesar bo, tu wena. Hona ke maa ma hewn dera, horê itara so."
Çêneke vana:
"Biraê mi peê hawt kou derê, maa mi mirê here kerde hazir, thilsim kerd ci, mi thilsimê here gelet va, hera mi vinete, nêsiye, nunê mi ki xelesiya, bine vêsan, aê ra
amune ita."
Çênê dêve anê thurikê çêneke kene pirre nuni, tase ki daniyu ‘be sanê pirrçi danê ci. Vanê:
"Maa ma ke hesar biyê boa tu oncena, ma nêsikime inkar (bi)keme, eke heni bikeme, a ma ki wena. Itara hêrvi so, qe caê mevinde, maa ma ke boa tu onte, kuna ra to
dime. A tu dima zirçena, se ke tu vengê daê hesna, ni daniu ho dima berze, ni dani benê birr. Daniyê tu ke xelesiay, na raa ki sanê pirrçi berzê, o ki beno geme. A hatan wertê birr u geme ra
biwejio ke, tu resena biraunê ho, biraê tu itara nêjdiyê."
Çêneke sona. Tene ke maneno, dêve hesar bena. Çênunê hora pers kena, vana:
"Kam ame çê ma?"
Çênê ho inkar kenê, vanê:
"Kes nêame".
Dêve reyna vana:
"Bua mordemê pêsi yena mi, kam ame çê ma? Vanê, vazê, nêvanê, sima sipon we (wenune)."
Tersu vera cira vanê, dêve kuna ra çêneke dime, borrena. Çêneke se ke vêngê dêve hesnena, daniyu ho dima erzena, dani benê birr, deve hatan wertê birri ra vejina ke,
çêne ke na raa ki sanê pirrçi ho dima erzena, o ki beno geme. Dêve hatan wertê geme ra vejina ke, çêneke resena çê biraunê ho. Hama biraê çêneke çê de nêbenê. Çêneke çêveri ca dana, dari dana
peyê çêveri re. Dêve yena resena verê çêveri, çêneke ra vana:
"Çêveri kena ra, ra ke, nêkena ra, çêveri siknenu."
Çêneke zof tersena, hama cirê çêveri ra nêkena.
Dêve vana:
" Uyo ke tu mirê çêveri ra nêkena, bêçika ho qule ra (lonike ra) derg ke, beçika tu bilini, heni nêkena biraunê tu sipon we."
Çêneke qule ra bêçika ho kena derg, dêve bêçika çêneke lina, key ke çêneke bolmis biye, ca verdana sona.Beno sund, biraê çêneke yenê ke, waa ho ama. Vanê,"vaê,
xêra?"
Vana, "biraenê, xêra, sima kewti ra mi viri, ez aa ra amune."
Vanê, "maa ma çitura?"
Vana, "rinda."
Beno roza bine, biray sonê kar. waa ho temey kenê, vanê, "kesi rê çêveri ra make, samiya ma poze, ma key ke ameyme."
Se ke biray sonê, dêve oncia yena, vana:
"Bêçika ho veze, nêvezena, biraunê tu wenune."
Dêve bêçika çêneke lina, hemi ki vana:
"Biraunê hora mevaze, eke vana, sima pêrune ki wenune."
Çêneke ke uncia bolmis bena, dêve teknena sona. Waxtê nia devam keno, çêneke zof bena zar. Biraê ho cira pers kenê, vanê:
"Waê torê se bi, dake kewte ra tu viri?"
Vana, "thaaê mi çino, dake ki nêkewta mi viri."
Biray niadane ke, waa ho rozê ‘be rozê peyser sona, rind bena zar. Birao pil vano:
"Sima sêrê kar, ez na waa ma bipini, ala derdê na waa mi çiko?"
Biraunê ho rusneno kar, ebe ho ki qama ceno, tevera ho dano we. Tene ke maneno, qayt beno ke, dêva hire sariye amê, waa ho bêçika ho kerde derg, dêve bêçike lite,
key ke çêneke bolmis biye, tekite siye. Beno sond, biraê ho kari ra yenê, dizdiya biraê hora pers kenê, vanê:
"Bira ti çi di, çi nêdi, derdê waa ma çiko?"
Vano," thaa çino, mi thaa nêdi."
Roza bine ki birao werten çê de maneno. O ki dêve vineno. Hama nêtharono ke nêjdiyê dêve bo. Beno sond, birao qiz pers keno, vano:
" Tu thaa di?"
Vano, "nê, nê bira, mi thaa nêdi."
Roza hireine ki birao qiz nêsono kar. Qama ho cêno, verê çêveri de ho dano we. Dêve oncia vejina yena, bêçika çêneke lina, çêneke bolmis bena. Nu qama erzeno,
hiremena saru cira keno. Çêneke ke hesar bena, biraê ho cira pers keno, vano:
"Tu na dêve koti diye? Çira mara eskera nêkerd?"
Hata a roze çi ke amo sarê çêneke ser, nisena ro biraê horê qesey kena. Sonde biraê bini ke kari ra yenê, nu ki biraunê horê qesey keno. Ni sarunê dêve cênê, sonê
lewê çênunê dêve, çênanê dêve cênê , yenê çê ho, ninu de zewejinê.
Hama çênê dêve kunê qirrê çêneke. Rozê biraê çêneke ke sonê kari, çênê dêve jüvini ra pers kenê, vanê:
"Ma se bikeme ke, hêfê maa ho naê ra bijime?"
Anê porê maa ho sünê, a agwa pori danê çêneke. Ura dime roze ‘be roze vêrê çêneke beno perrç. Biraê çêneke cêniyunê hora pers kenê, vanê:
"Na waa marê se biyo, vêrê naê çira honde biyo girs?"
Cêniyê ho vanê:
"Waa sima ebe domani nêwesa."
Biray yenê têlewe, vanê:
"Ma se bikerime ke naê werte ra we darime?"
Biraê qiji ra vanê:
"Wertê ma de tu çhêra, naê bere, ko de bikise, goniya naê ki fistanê naê ra ke, biya."
Birao qiz waa hora vano, " Bê, tu beri lewê dake."
Waa ho cêno sono. Wae guman kena ke biray wazenê ke, aê bikisê. Taê ca ke sonê, bira vano:
"Ez qefeliane, hewnê mi ama, tene ra orosimê."
Meredino ra, ho nano ro hewn. Waê hin zanena ke, rasti hewna siyo. A ki hewna sona. Nu nia dano ke, waa ho hewna siya, urzeno ra ke bikiso, qemise ci nêbeno. Fistanê
daa ra polê cira keno, ca verdano sono. Raê ra jü milçike kiseno, polo ke fistanê waa hora cira kerdo ey cineno goniya milçike rê, beno musneno biraunê ho, vano, "mi wae kiste." Çênê dêve zof
benê sa ke, çeneke kisiya
Wae ko de hesar bena ke, biraê ho çino, tersena, sona horê kuna koka de birri. Süanê de naxiri yeno ke, koka birri de jükeke ronistaiya, jê saa sure vêsena Naê cêno
sono. Raê ra cira pers keno, vano:
"Ti kama, çika-çiwaa?"
Na her çi cirê qesey kena. Süane ano jü bize sare birrneno, çêneke keno postê bize, saneno, perrçê zerrê çêneke niseno. Ni jüvini de zewejinê. Jü lazê ho, jü ki
çeneka ho bena.
Waxtê ra têpiya maa ninu yena çê lazunê ho. Yena ke, çêna ho çina. Lazunê hora vana.
"Waa sima kotiya"
Ni vanê:
"Waa ma vake, ‘ dake kewte ra mi viri’, ma ki oncia nêre here peyser rusne."
Maê çinêbiaena çena horê hunde ke berbena, çimu ra bena (sêfil).
Werte ra hawt serri vêrênê ra. Rozê na çêneke kincunê khanu cêna pa (kena pay), ho kena jê cüamerdu, tene ardu kena thurikê ho ke, vazê, "hore dana are." Sona çê
biraunê ho, vana:
"Meymanu cênê?"
Maa vana:"Sare u çimunê ma ser."
Çêneke hire roji uza bena meyman, maa çêneke vana: "Boa çêna mi tora yena."
Vana, "çêna torê se biyo?"
Maê vana, "mi rusne lewê birau, biray vanê, ‘ma peyser rusnê lewê tu.’ hawt serriyo ke çêna mi vindbiyaiya."
Beno sond, çêne ke vana, "jükek marê sanike qesey bikero." Ni vanê, "ma sanike nêzaneme."
Vana: "ekena ez simarê jü sanike qesey bikeri, hama sima gereke çêveru ca dê, yê teveri mêrê zerre, yê zerri ki mesêrê tever."
Ni çêveru ca danê, nisenê ro. Çêneke çi ke amo sari ser qesey kena. Tene ke qesey kena, çênê dêve ginenê pure ke, na waa mêrde dinuna. Çênê dêve wazenê ke sêrê
tever, hama çêneke vana:
"Yê teveri meerê zerre, yê zerri ki mesêrê tever."
Na sanika ho ke qedenena, biraunê hora kena eskera. Biray hiremena cêniunê hora pers kenê, vanê:
"Sima çi da ve waa ma?"
I ki vanê:
"Ma porê maa ho da ve ci." Dima ki vanê, "sima ke ma nêkisenê, çimunê maa sima keme wes"
Porê maa ho anê, kenê çimura, kenê wes. Ni uncia ki çênunê dêve kisenê. U ra tepia benê çewres roze, çewres sewe veyve waa ho ‘be süani ra kenê.
Köln, 25.4.’97
www.radiozaza.de